Indiendatum: 28 oktober 2021
Door: Thijs Vos (Partij Sleutelstad)
Op 9 november bespreekt de gemeenteraad het raadsvoorstel naar aanleiding van het onderzoeksrapport “Participatie in Leiden ontleed” dat op verzoek van de gemeenteraad door Platform31 is opgesteld. Over het rapport is veel te doen geweest. Zowel binnen als buiten de gemeenteraad heeft discussie plaatsgevonden over de mate waarin het rapport voldoende onafhankelijk was[1] en of de methodologische kwaliteit op orde is. Daarbij is onder andere aan de kaak gesteld dat het concept-rapport – dat een veel kritischer toon had – op verzoek van de gemeente en zonder wederhoor van anderen volledig is herschreven;[2] een stelling die door het college op beantwoording van eerdere technische vragen nadrukkelijk is betwist.[3]
Om duidelijkheid te verkrijgen is in juni door een aantal betrokkenen een WOB-verzoek ingediend, wat er toe heeft geleid dat op 14 september honderden documenten en mails openbaar zijn gemaakt inzake de totstandkoming van het participatierapport.
Partij Sleutelstad heeft inmiddels de documenten en correspondentie die in het kader van het WOB-verzoek openbaar zijn gemaakt kunnen bestuderen en dat roept bij ons een groot aantal vragen op. Wij krijgen door de WOB-stukken namelijk sterk het beeld dat de gemeente inderdaad de leidende partij lijkt te zijn geweest in het onderzoek en dat vanuit de gemeente actief is gestuurd op bepaalde conclusies. In het bijzonder zijn wij geschrokken over hoe ambtenaren in mailwisselingen spreken over hoe de concept-versie van het rapport, dat een veel kritischere en negatievere toon over de gemeente had, is geprullemandeerd (helaas geen parafrase).
Het staat ons bovendien zeer tegen dat de WOB-stukken, ondanks dat de wet dit wel voorschreef en dit nadrukkelijk door ons vanuit de commissie is verzocht,[4] pas na da inhoudelijke behandeling van het rapport in de commissie Leefbaarheid & Bereikbaarheid openbaar is gemaakt.
Wij verzoeken het college daarom om deze aanvullende vragen voor de behandeling van het raadsvoorstel met de aanbevelingen uit het participatierapport te beantwoorden:
Algemeen
- Is het college bereid om voorafgaande aan de raadsvergadering een feitenrelaas over de totstandkoming van het onderzoek op te stellen?
- Wij begrijpen dat verschillende gremia vanuit de gemeente betrokken waren bij de begeleiding van c.q. afstemming met de onderzoekers (MT, directeurenoverleg, ambtelijke begeleidingscommissie, etc.). Graag een toelichting welke gremia betrokken waren en wat hun rol was.
- Wat was de rol van het college bij de begeleiding van het onderzoek?
Over het concept-rapport
In de loop van mei is het concept-rapport door Platform31 aangeleverd bij de gemeente. Daar wordt vanuit de zijde van de gemeente kritisch en met teleurstelling kennis van genomen. In één van de mails valt te lezen: “Alleen wij kennen het [concept-]rapport en ik zou het nog klein willen houden, dus het werkoverleg heeft nog niet zoveel zin.”[5]
- Kan het college deze opmerking nader duiden? Waarom werd het belangrijk gevonden om de verspreiding van het concept-rapport klein te houden?
- Aanvankelijk zou het concept-rapport voorgelegd worden aan de door de gemeenteraad ingestelde klankbordgroep. Dat is niet gebeurd. Had dit te maken met dat het concept door de gemeente als ondermaats werd beschouwd?
Op 18 mei 2021 geeft de gemeente haar reactie op het concept-rapport: “We zijn geschrokken van de redeneerlijn en onderbouwing. Zowel methodisch, als analytisch, als redactioneel is het concept-rapport onder de maat. En niet conform wat is beloofd in de offerte.”[6] Het concept-rapport was kennelijk zeer kritisch c.q. negatief over de rol van de gemeente bij de geëvalueerde participatietrajecten, zo wordt in de reactie op het rapport geschreven dat: “Toonzetting is buitengewoon negatief, suggestief en doorspekt van een vijandbeeld t.a.v. de Gemeente.”[7] Er volgt een reeks kritiekpunten, opmerkingen en aanbevelingen.[8] Er wordt in correspondentie tussen gemeente en Bureau31 aangegeven dat er veel op het spel staat.[9]
- Hoe moet de opmerking dat er veel op het spel staat geduid worden?
- Aangezien wij het concept-rapport niet kennen is niet te beoordelen of het waar is dat de gemeente in het concept-rapport werd gedemoniseerd of dat dit juist passende kritiek was. Kan nader toegelicht worden waar de kwalificatie dat dat het concept “doorspekt [is] van een vijandbeeld t.a.v. de Gemeente” op berust?
- Waarom is de klankbordgroep niet geïnformeerd over de volgens de ambtenaren erbarmelijke staat van het rapport? Is het college hier wel over geïnformeerd?
Naar aanleiding van de reactie van de gemeente is het rapport herschreven. Er worden twee personen toegevoegd aan het onderzoeksteam, waaronder een politieke ambtsdrager (Statenlid) waarmee gevoel voor politieke kwesties waar veel op het spel staat geborgd moest zijn.[10] Op 1 juni rapporteert een ambtenaar dat hij een “’hier gaat het ons om’-gesprek” heeft gehad met de nieuwe onderzoekers en dat het oude rapport en de gehanteerde methode naar de prullenmand zijn verwezen.[11] Bij de herziene casusbeschrijvingen wordt de gemeente nauw betrokken: “Daarom heb ik afgesproken dat wij die casusbeschrijvingen binnen een week ontvangen. En hier heb ik jullie nodig. Meelezen, en kijken of er iets belangrijks ontbreekt, of dat navragen bij de bestuursadviseurs wellicht.” Aangevuld wordt dat mogelijk uitgekomen gaat worden op “hoe om te gaan met participatie stress” (wanneer is het genoeg, kan het ooit goed? Wat is daarvoor nodig bij alle partijen?)”. Er wordt toegevoegd: “Let’s keep our fingers crossed!!”[12]
Met anderen dan de gemeente vindt geen wederhoor plaats;[13] dat geldt ook voor de vanuit de raad ingestelde klankbordgroep. Hoewel dit wel de bedoeling was, wordt de concept-versie nooit voorgelegd aan de klankbordgroep en is de definitieve versie niet tijdig klaar om voorgelegd te worden aan de klankbordgroep. In het definitieve rapport worden uiteindelijk veel van de door de gemeente aangereikte conclusies opgenomen, waaronder de participatiestress.
- Waarom was het nodig dat iemand die gevoel heeft voor politieke kwesties – een politieke ambtsdrager – waarbij veel op het spel staat toegevoegd werd aan het onderzoeksteam?
- Vindt het college het gepast dat de gemeente als enige zo nauw betrokken was bij de casus-beschrijvingen, terwijl met anderen geen wederhoor is gehouden?
- Waarom is de conceptrapportage niet voorgelegd aan de klankbordgroep?
- Klopt het dat de in het rapport opgenomen aanbeveling over participatiestress door de gemeente is aangereikt?
- Vindt het college dat bij de totstandkoming van het rapport in overeenkomst is gehandeld met goed opdrachtgeverschap, integriteit en onafhankelijkheid?
Over de behandeling van het rapport in de raad wordt intern het volgende gewisseld: “Zou het liever voor de zomer doen. Dan is het ook maar geweest. Weinig zin in dat het weer een eigen leven gaat leiden in en na de zomer.”[14]
- Wat wordt met deze opmerking bedoeld?
Afhandelen van het WOB verzoek:
Op 29 juni 2021 is door een betrokkene bij de casus Verdamstraat een WOB verzoek ingediend; ook vanuit de raadscommissie Leefbaarheid en Bereikbaarheid is verzocht om deze stukken met de commissie te delen. De Wet Openbaarheid Bestuur verplicht gemeentes om een WOB-verzoek binnen vier weken af te handelen, met de mogelijkheid om deze termijn vier weken te verlengen in bepaalde omstandigheden (bijvoorbeeld indien een WOB-verzoek door de omvang extra tijd vergt). De eigenlijke deadline lag daarmee op 24 augustus 2021, ruim voor de behandeling van het rapport in de commissie LB op 9 september. De gemeente heeft echter op eigen initiatief, zonder instemming van de indiener en daarmee in strijd met de wet de start van de WOB-termijn opgeschort naar 19 juli. Zo is ook namens de gemeentesecretaris op 25 augustus vastgesteld bij behandeling van de klacht van de WOB-indiener hieromtrent.
Door het illegitiem opschorten van de WOB-termijn viel de deadline pas na de commissievergadering waarvoor de inhoudelijke bespreking van het participatierapport geagendeerd stond. De gemeente heeft daarmee niet alleen de WOB-wet overtreden, maar op deze wijze is ook de democratische controle door de gemeenteraad omzeild: de door de commissie verzochte stukken zijn hierdoor namelijk pas op 14 september – vijf dagen na de inhoudelijke bespreking van het participatie-onderzoek in de commissie – met de raad gedeeld. De commissie is bij beantwoording van een technische vraag[15] bovendien feitelijk onjuist geïnformeerd over de gang van zaken rond het WOB-verzoek.
- Erkent het college dat in strijd met de Wet Openbaarheid van Bestuur de indieningsdatum en daarmee de vigerende termijnen zijn opgeschort?
- Was het college op de hoogte dat ambtenaren zonder instemming van de indiener de behandelingstermijn van het WOB-verzoek heeft opgeschort?
Op 9 september heeft het college de commissie bericht[16] dat de stukken niet gedeeld konden worden omdat de WOB-termijn pas op 14 september zou eindigen, daarbij wordt bovendien gesteld dat de indieningsdatum 19 juli was. Op dat moment was namens de gemeentesecretaris echter al vastgesteld dat de indieningsdatum niet 19 juli, maar 29 juni was.
- Waarom heeft het college in het antwoord op de technische vraag wederom aangegeven dat de indieningsdatum 19 juli was en niet de juiste datum (29 juni)?
- Waarom heeft het college de commissie niet van de juiste gang van zaken geïnformeerd, namelijk dat (al dan niet door een omissie) van verkeerde termijnen uit is gegaan?
- Waarom is er niet voor gekozen om de commissie voorafgaande aan het debat, eventueel vertrouwelijk, inzage te geven in de door de commissie opgevraagde stukken?
- Erkent het college dat door het vertraagd delen van deze stukken de democratische controle door de raad is aangetast?
- Welke maatregelen worden genomen om te voorkomen dat dit in de toekomst opnieuw gebeurd?
Door de gemeente is een groot aantal stukken en documenten openbaar gemaakt in het kader van het WOB-verzoek. Het belangrijkste stuk in casu – het concept-rapport zelf – valt hier echter niet onder. De fractie van Partij Sleutelstad vindt het van groot belang dat dit stuk alsnog openbaar wordt.
- Is het college bereid om het concept-rapport alsnog openbaar te maken? Zo nee, is het college dan bereid om vertrouwelijk inzage te geven in het concept-rapport zodat door de raad een en ander geverifieerd kan worden?
Voetnoten:
[1] Leidsch Dagblad d.d. 25 augustus 2021: ’Rapport over participatie en inspraak in Leiden rammelt flink’.
[2] Notitie “Participatie, hoe het (niet) moet” t.b.v. de commissievergadering van 09-09-21.
[3] Technische vragen d.d. 5 juli 2021, Beantwoording vraag 1.
[4] Technische vragen d.d. 30 augustus 2021, Beantwoording vraag 3.
[13] Technische vragen d.d. 5 juli 2021, Beantwoording vraag 2.
[15] Technische vragen d.d. 30 augustus 2021, Beantwoording vraag 3.
[16] Technische vragen d.d. 30 augustus 2021, Beantwoording vraag 3.
Antwoorddatum: n.v.t.
Nog niet beantwoord.