Datum: 2 februari 2023 (gemeenteraad)

Dank voorzitter.

De Verordening gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid Leiden 2023. Voor velen klinkt dit wellicht als een technisch moetje dat we eigenlijk ook bij acclamatie had kunnen afhameren. In onze ogen is het dat absoluut niet. Het is echter juist een bijzonder ingrijpend onderwerp, waarvan de regels die wij stellen als raad bepalen of de meest kwetsbare Leidenaren duizend euro per jaar moeten lappen. Of dat zij in aanmerking komen voor kwijtschelding.

Want om zulke bedragen gaat het: €522,- voor een eenpersoonshuishouden, €671 voor tweepersoonshuishoudens en zelfs €955,- voor meerpersoonshuishoudens.

Voor ons als raadsleden zijn dat ook vervelende bedragen. Maar voor Leidenaren die worstelen om het einde van de maand te halen betekent dit veel meer dan een vervelende uitgave. Het is het verschil tussen een warme maaltijd of geen maaltijd.

Het geld dat een alleenstaande moeder met twee kinderen kwijt is aan lokale lasten had ze ook kunnen besteden aan 108[2] warme maaltijden. Voor haarzelf en haar kinderen. 108 dagen. Dat zijn de consequenties van de keuzes die we maken in het kwijtscheldingsbeleid.

Dit raadsvoorstel verdient dan ook alle aandacht van de gemeenteraad. Partij Sleutelstad heeft deze verordening en het kwijtscheldingsbeleid dan ook kritisch bekeken.

De realiteit is dat heel veel Leidenaren die het zich eigenlijk helemaal niet kunnen veroorloven door de bizarre inkomens- en vermogensgrenzen niet in aanmerking komen voor kwijtschelding. Alleen voor de allerlaagste inkomens is kwijtschelding mogelijk.

Wie het minimumloon verdient, valt al buiten de boot. Datzelfde geldt voor veel Leidenaren die door ziekte in een WIA-uitkering zitten. Regelmatig hebben zij een uitkering die net ietsje hoger uitvalt dan een bijstandsuitkering. En dan ga je bij kwijtschelding knock-out.[3] Want aan die inkomensgrenzen wordt scherp getoetst. Uit mijn eigen kennissenkring ken ik iemand die net 10 euro teveel verdiende, daardoor niet in aanmerking kwam voor kwijtschelding en daarmee zo’n 75 euro per maand kwijt was. Onder aan de streep ben je dan nog slechter uit dan wie wel in aanmerking komt voor kwijtschelding.

Ook de vermogensgrens leidt er toe dat Leidenaren die de rekeningen niet kunnen betalen niet in aanmerking komen voor kwijtschelding. Die vermogensgrens is bizar laag: Op dit moment nog €2.200,- Wie een oud autotje heeft en een klein beetje spaargeld valt al af. Gelukkig gaan we die vermogensgrens vanavond ophogen naar €4.200,-, maar dat blijft veel te laag. Zoals collega Rowaan in de commissie terecht opmerkte adviseert NIBUD huishoudens om eigenlijk een buffer van 8 tot 10 duizend euro aan te houden.

Hoe wrang is het dat gemeentes de spaarpotjes van Leidenaren met een kleine portemonnee op eten om de vervanging van het riool te financieren?

Mensen hebben dat geld nodig om onverwachte tegenslagen op te vangen. Ook het college heeft erkend dat het huidige kwijtscheldingsbeleid te mager is. Helaas hebben we als gemeente nauwelijks beleidsvrijheid om aan de inkomens- en vermogensgrens te sleutelen. De wethouder heeft aan ons en GroenLinks toegezegd om hier richting op aan te dringen, maar voorlopig zitten we met de wettelijke kaders.

Partij Sleutelstad is blij dat we met dit raadsvoorstel in ieder geval de vermogensgrens gaan verhogen naar de maximale grens die de wet toestaat. Daardoor zullen meer Leidenaren gelukkig in aanmerking komen voor kwijtschelding.

Tegelijkertijd is de realiteit ook dat voor veel Leidenaren met een kleine portemonnee er niets alleen niets zal veranderen, maar dat zij door dit raadsvoorstel zelfs nog minder zullen over houden.

Het college wil de belastinginkomsten die we met dit raadsvoorstel mislopen namelijk compenseren door de belastingtarieven voor de afvalstoffen- en rioolheffing nog verder te verhogen.

• De Leidenaar die het minimuminkomen verdient.
• De Leidenaar die door ziekte een WIA-uitkering heeft.
• De AOW’er met een kleine pensioentje.
• De ondernemer wiens zaak ten onder gaat, maar wel een koopwoning heeft.

Zij zullen door dit raadsvoorstel meer belasting gaan betalen. En nog een warme maaltijd minder kunnen veroorloven, Daarom dienen we een motie in waarin we het college verzoeken om met een andere dekking te komen. Wees solidair en verhoog de belastingen niet nog verder voor Leidenaren met een kleine portemonnee.

Ten tweede:

Er is een kwetsbare groep Leidenaren die überhaupt niet in aanmerking komt voor kwijtschelding. Kamerbewoners. In Leiden hadden we in het verleden een regeling waardoor kamerbewoners gebruik konden maken van een tegemoetkoming voor woonlasten. Deze regeling is echter tijdens de bezuinigingsronde in 2020 afgeschaft. Dat is heel zuur, want juist kamerbewoners hebben veelal een slechte inkomenspositie. Denk aan studenten die ook al voor veel andere regelingen niet in aanmerking komen, maar ook aan Leidenaren die in de woningnood tussen wal en schip zijn gekomen en om Leidenaren die uit zorginstellingen uitstromen.

We zijn het als stad verplicht om ook voor deze groepen een fatsoenlijke regeling op te zetten. Daarom dienen we een motie in waarin we het college verzoeken om de mogelijkheden van herinvoering van de ‘Tegemoetkoming Woonlasten Kamerbewoners’ te inventariseren en daarbij na te gaan hoeveel mensen we hiermee kunnen helpen en wat de uitvoeringskosten hiervan zijn. Bij de begroting kunnen we dan een gemotiveerd besluit over herinvoering nemen.

Ten slotte dienen we een amendement in waarmee ook voor de parkeerbelastingen kwijtschelding mogelijk wordt.