Indiendatum: 31 maart 2022
Door: Thijs Vos (Partij Sleutelstad)
De opkomst bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen waren historisch laag: Van alle kiesgerechtigden is (landelijk) nipt de helft gaan stemmen. Sinds de Tweede Wereldoorlog was de opkomst nog nooit zo laag.1) In sommige wijken bracht nog niet eens een kwart van de kiesgerechtigden een stem uit. Ook in Leiden daalde de opkomst van 56,71% naar 53,59%.2) Meerdere burgemeesters hebben een onderzoek naar de lage opkomst aangekondigd.3)
Uit een onderzoek dat door onderzoeksbureau IPSOS in opdracht van de NOS is uitgevoerd blijkt dat kiezers vooral niet zijn gaan stemmen om redenen die te maken hebben met wantrouwen of scepsis over de gemeente en/of de politiek: 28% van de niet-stemmers heeft geen vertrouwen in de gemeente(politiek), 15% voelt zich niet vertegenwoordigd en 15% dat stemmen toch geen invloed heeft.4) Wat Partij Sleutelstad betreft een veeg teken.
Op grond van artikel 45 van het Reglement van Orde stelt het lid Vos (Partij Sleutelstad) het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Leiden de volgende vragen:
- Hoe verhoudt de opkomst bij de afgelopen verkiezingen zich met eerdere verkiezingen? Zijn er voorbeelden van gemeenteraadsverkiezingen in Leiden waarbij de opkomst lager was? Of was in Leiden net als landelijk sprake van een historisch dieptepunt?
In Leiden is alleen de stadsbrede opkomst gepubliceerd. Andere steden publiceren ook gegevens over de opkomst per wijk of stadsdeel, waaruit valt af te lezen dat er sterke verschillen zijn tussen wijken.
- Kan het college aangeven wat het opkomstpercentage opkomst was per wijk of in ieder geval per district?
- Heeft het college een duiding voor eventuele verschillen tussen wijken c.q. stadsdelen?
Uit landelijke data en eerder wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat er grote verschillen in opkomst bestaan tussen bevolkingsgroepen. Zo is bekend dat praktisch opgeleiden, kiezers met een lager inkomen, jongeren en etnische minderheden minder vaak stemmen. Uit data van de NOS blijkt dat bij de afgelopen verkiezingen “hogeropgeleiden” tweemaal zo vaak zijn gaan stemmen als “lageropgeleiden” (64% t.o.v. 31%). Opzienbarend is bovendien dat de opkomst onder vrouwen 13% lager was dan onder mannen.6)
In een recent artikel in het NRC Handelsblad waarschuwden de politicologen Kristof Calvo en Simon Otjes dat door de lage opkomst de verkiezingsuitslag niet de gehele bevolking reflecteert, maar “vooral van mensen die het al goed voor elkaar hebben. Wanneer bepaalde groepen afhaken, wordt het minder dringend om [hun] problemen aan te pakken.” Ze wijzen erop dat politieke ongelijkheid daardoor ook in sociale en economische ongelijkheid kan ontaarden. 6)
Wat Partij Sleutelstad betreft vereist de lage opkomst dat zowel raad als college hierover reflecteren en zich bezinnen over betekenis en oplossing hiervan. Partij Sleutelstad gaat op een later moment dan ook graag in gesprek met alle fracties en het college, maar vernemen graag nu al de reflectie en duiding van het college op onderstaande vragen.
- Hoe taxeert het college de lage opkomst?
- Deelt het college de analyse dat bepaalde groepen dreigen af te haken van het politiek proces? Ziet het college een verband tussen het afhaken van burgers en de lage opkomst?
- Deelt het college de analyse dat volksvertegenwoordigingen hierdoor geen goede reflectie van de mening van de gehele gemeenschap zijn? Zo nee, waarom niet?
- Hoe kijkt het college naar de waarschuwing van de hierboven aangehaalde politicologen dat het gevaar is dat de problemen van ondervertegenwoordigde groepen hierdoor minder prioriteit krijgen en dat dit sociale en economische ongelijkheid kan vergroten?
- Wat gaat het college doen om burgers die dreigen af te haken weer bij de gemeentepolitiek te betrekken? Is het college bereid om met een actieplan te komen?
Bronverwijzingen
- NOS (17 maart 2022): Historisch lage opkomst, waarom gingen zo weinig mensen naar de stembus? Te raadplegen op: https://nos.nl/index.php/collectie/13894/artikel/2421544-historisch-lage-opkomst-waarom-gingen-zo-weinig-mensen-naar-de-stembus
- Databank verkiezingsuitslagen. Te raadplegen op: https://www.verkiezingsuitslagen.nl/verkiezingen/index/1?v=2002&t=2022&s=Gemeenteraad
- Bijvoorbeeld in Almere en Rotterdam.
- NOS (16 maart 2022). Ipsos-onderzoek: wonen voor meer kiezers doorslaggevend. Te raadplegen op: https://nos.nl/index.php/collectie/13894/artikel/2421504-ipsos-onderzoek-wonen-voor-meer-kiezers-doorslaggevend
- NOS (17 maart 2022). Stemmers, thuisblijvers en winst lokale partijen: zo stemde Nederland. Te raadplegen op: https://nos.nl/collectie/13894/artikel/2421612-stemmers-thuisblijvers-en-winst-lokale-partijen-zo-stemde-nederland
- Kristof Calvo en Simon Otjes (NRC, 18 maart 2022). Bijzonder lage opkomst? Een opkomstplicht biedt uitkomst. Te raadplegen op: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/03/18/bijzonder-lage-opkomst-een-opkomstplicht-biedt-uitkomst-a4102866
Antwoorddatum: n.v.t.
Nog niet beantwoord.