Leiden laat kansen liggen om een duurzame, circulaire economie te stimuleren

Leiden laat kansen liggen om een duurzame economie te bereiken. Met het gemeentelijke inkoopbeleid heeft de gemeente een in potentie sterk middel: zij kan duurzaamheidseisen stellen bij aanbestedingen en het inkopen van producten en diensten, zoals hergebruik van grondstoffen en geen of zo weinig mogelijk schade voor het milieu. Uit onderzoek van de Rekenkamer en antwoorden op vragen van Partij Sleutelstad blijkt echter dat er nog flinke stappen moeten worden gezet.

Leiden streeft naar een volledig circulaire economie in 2050. Met andere woorden: een economie waarbij grondstoffen niet worden uitgeput, maar volledig worden hergebruikt. Afval behoort dan tot de verleden tijd. De gemeente heeft daarbij uiteraard een voorbeeldrol.

Een belangrijk middel om de circulaire economie te stimuleren is Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI): het stellen van duurzaamheidseisen bij de inkoop van producten en diensten. De gemeente erkent dit en daarom is afgesproken dat bij de helft van de aanbestedingen MVI-criteria dienen te worden ingezet.

Hier komt nog weinig van terecht: uit beantwoording van onze vragen blijkt dat in 2020 het MVI-criterium circulair slechts van toepassing was bij vier aanbestedingen, waarbij dit zelfs slechts tweemaal expliciet in de opdracht was opgenomen. Bij de andere vijf criteria zien we een vergelijkbaar beeld. De gemeente beroept zich er op dat de criteria bij aanbestedingen niet altijd als dusdanig gelabeld wordt en dat de resultaten daarom vertekend zijn. Een vreemde situatie: in dat geval is voor niemand duidelijk of de voorgenomen resultaten wel bereikt worden.

De rekenkamer, die het Leidse duurzaamheidsbeleid onder de loep heeft genomen, constateerde eerder al dat er nog flinke stappen gezet moeten worden en dat de inzet van Maatschappelijk Verantwoord Inkopen erg vrijblijvend is. Uit gesprekken die PS met betrokken ambtenaren heeft gehad blijkt dat de inkoopadviseurs nog niet altijd in een tijdig stadium worden betrokken.

Partij Sleutelstad heeft samen met de Partij voor de Dieren bij de behandeling van de jaarstukken een motie ingediend met vier concrete acties om het inkoopbeleid sterker in te zetten:

• In de werkinstructies voor opdrachtgevers op te nemen dat de inkoopadviseurs MVI verplicht in een vroeg stadium worden betrokken;
• Het beleid meetbaar te maken door in alle gevallen MVI-criteria in bestekken en programma’s van eisen ook als dusdanig te labelen;
• te onderzoeken of en hoe social return (SRI) verplichtingen meer in bestekken kunnen worden opgenomen, waaronder het inzetten van afkoopsommen;
• te onderzoeken of, in lijn met de aanbevelingen van de rekenkamer, criteria voor een circulaire economie een groter gewicht kunnen krijgen in aanbestedingsprocedures, bijvoorbeeld door knock-out criteria.

Hoewel deze concrete acties volgens de financiële ambtenaren verwaarloosbare extra middelen vereisen, werd het voorstel zonder inhoudelijke motivering door het college ontraden met het argument dat de werkdruk te hoog zou zijn. Leiden blijft dus kansen laten liggen.