Algemene Beschouwingen 2023: Bijdrage Partij Sleutelstad

Wat als niet GroenLinks, D66, PvdA en CDA Leiden zouden besturen, maar Partij Sleutelstad aan het roer zou staan van onze stad? Dan zouden Leidenaren échte inspraak hebben en zou het belastinggeld niet naar prestigeprojecten zoals de geldverslindende Leidse Ring Noord gaan, maar naar zaken waar de Leidenaar echt wat aan heeft: zorg, veiligheid en armoedebeleid. Zo schetste fractievoorzitter Thijs Vos tijdens de Algemene Beschouwingen. Een groot contrast met het huidige college dus.

De Algemene Beschouwingen vormen de aftrap voor de commissie- en raadsdebatten over de financiën van de stad. De komende weken komt Partij Sleutelstad in de commissies met concrete voorstellen om Leiden sociaal, betaalbaar en veilig te houden en om lastenverzwaringen te temperen. Op donderdag 6 juli vindt het einddebat plaats in de gemeenteraad.

Met de kaderbrief en jaarstukken die voorliggen zou het aanlokkelijk zijn om direct af te trappen met een “We told you so”  en het voorliggende beleid naar de prullenbak te verwijzen.

Daar begin ik vanavond niet mee. In plaats daarvan wil ik jullie eerst meenemen in welke kant de Sleutelstad zou opgaan als de kiezer De Leidse Lijst op 20 zetels had gezet.

Burgerzeggenschap

Leiden zou dan op de eerste plaats een veel democratischer stad zijn. Waarin iedere Leidenaar veel meer inspraak en zeggenschap zou hebben, zowel over zijn eigen wijk als over de grote stadsbrede keuzes. Belanghebbenden worden vanaf de voorkant betrokken en we nemen de uitkomsten uit participatietrajecten vanzelfsprekend serieus.

Dat betekent ook dat we soms bereid zijn om de kaders bij te stellen als die botsen met de wensen van burgers. Als je niet bereid bent om soms water bij de wijn te doen, zal participatie blijven mislukken.

Over grote vraagstukken als de energietransitie en de bouwopgave worden burgerberaden georganiseerd. Daarin betrekken we naast huidige bewoners ook woningzoekenden. De uitkomsten leggen we voor in een raadplegend referendum, want iedere Leidenaar verdient zeggenschap over deze grote kwesties.

En als we in onze feilbaarheid de verkeerde beslissing nemen, dan moet de Leidenaar ons uiteraard via een referendum of volksinitiatief kunnen corrigeren. Want in een democratie hoort de burger het laatste woord te hebben.

Bestaanszekerheid

Leiden is daarnaast onder Partij Sleutelstad een sociale stad. We staan garant voor de bestaanszekerheid van alle Leidenaren. Zeker voor Leidenaren voor wie het even tegen zit. Die bieden we zorg en ondersteuning. Om die zorg als lokale overheid te kunnen blijven bieden zetten we geen hek om het sociaal domein, maar maken integrale keuzes om deze kerntaak uit te voeren.

Bestaanszekerheid beperkt zich niet tot Leidenaren rond het sociaal minimum. Lage en middeninkomens hebben het door de energie- en koopkrachtcrisis zwaar. Maar kunnen vaak geen beroep kunnen doen op gemeentelijke en nationale regelingen.

Daarom hoort Leiden een betaalbare stad voor alle Leidenaren te zijn.

Betaalbaar wonen

Een betaalbare stad begint met een betaalbare woning. Daarom zouden we woningen toevoegen die de stad nodig heeft:

• Corporatiewoningen,
• betaalbare koop
• en middenhuur.

Dit alles met een zelfbewoningsplicht, verhuurvergunning en streng verkameringsbeleid om misstanden op de woningmarkt tegen te gaan en deze woningen ook in de toekomst voor Leidenaren te behouden. We lopen niet blind achter projectontwikkelaars en vastgoedeigenaren aan.

Lokale lasten temperen

Een Leiden met exorbitante lasten is géén betaalbare stad. De gemeente zet zich daarom in om de lasten van de Leidenaar te temperen.

De energierekening brengen we omlaag met isoleren, isoleren en isoleren.

En we leggen de rekening van onze ambities niet steeds weer bij de burger neer. De lokale lasten zijn nu al torenhoog in deze stad. Een huurder betaalt in Leiden nu zelfs de hoogste woonlasten van heel Nederland. Het is nu wel even genoeg met belastingverhoging.

Ten slotte is Leiden een veilige en leefbare stad. Dat betekent krachtige en doeltreffende handhaving met meer blauw op straat en buurten die schoon, heel, veilig en groen zijn.

Om dit alles te bereiken gaan we zuinig met het belastinggeld om. Dat zetten we in voor zaken waar de Leidenaar echt wat aan heeft: aan zorg, veiligheid en armoedebeleid. Niet aan prestigeprojecten, niet aan goudgerande salarissen van externe inhuur en ook niet aan linkse en rechtse hobbies.

Kaderbrief

Vanuit deze uitgangspunten beoordeelt Partij Sleutelstad de Kaderbrief en het door het college ingezette beleid.

Dat is een kaderbrief die gekenmerkt wordt door

• een gigantische schuld,
• bezuinigingen op zorg,
• lastenverzwaringen
• en een ringweg die alleen maar geld opslokt.

Het college doet voorkomen alsof dit voor Leiden de enige weg is. Dat er geen alternatieven zijn. Maar dat is natuurlijk onzin.

Deze kaderbrief is het gevolg van verkeerde keuzes. GroenLinks, D66 en PvdA – nu aangevuld met het CDA – hebben een investeringsagenda van één miljard euro losgelaten op de stad. Ze hebben daarmee de gemeente financieel uitgerookt en zijn de controle over hun eigen begroting aan het verliezen.

Door die gigantische schuld is Leiden vanaf 2027 maar liefst 58 miljoen euro kwijt aan afschrijvingen en afbetaling van de leningen. Meer dan een tiende van de begroting. Al dat geld kan niet langer aangewend worden aan bijvoorbeeld zorg, aan veiligheid of het terugdringen van energiearmoede.

En het wordt alleen maar erger:

Leidse Ring Noord

Want bij de grote investeringen zijn miljoenenoverschrijdingen eerder regel dan uitzondering. Trillend en bevend kijken we dan ook de Leidse Ring Noord tegemoet. Die onzalige ringweg zou de belastingbetaler vorig jaar al 155 miljoen euro hebben gekost. Maar zoals iedereen al kon voorspellen wordt het duurder.

• De aanbesteding van Engelendaal en de Oude Spoorbaan is zelfs on hold gezet omdat geen enkele aannemer onder het plafondbedrag wilde blijven;
• Aan de Plesmanlaan kan niet gestart worden omdat de gemeente is aangeklaagd. Niet alleen door buurtbewoners, maar ook door een gesprekspartner van de gemeente.

En dan is het duurste tracédeel: de Willem de Zwijgerlaan nog niet eens meegenomen. En wat levert het op? Een verwaasloosbare reistijdwinst. Het verkeer staat straks gewoon weer vast. Die ringweg is een geldverslindend prestigeproject. Een strop om de financiën van de gemeente. Niets anders. Als het aan ons had gelegen was de stekker daar al lang uitgegaan.

Lastenverzwaringen en bezuinigingen

Het college maakt echter een andere keuze. En dat betekent dat de rekening bij de Leidenaar wordt gelegd:

• Rioolheffing
• Afvalstoffenheffing
• OZB
• Parkeertarieven

Al die lasten gaan omhoog.

En ook het sociaal domein is weer de pineut: het college wil meer dan twee miljoen euro per jaar bezuinigen op zorg, ondersteuning en armoedebeleid.

Bittere ironie is dat GroenLinks – de partij van de cultuur en de autoluwe binnenstad – zich mede door haar eigen investeringsdrang genoodzaakt ziet om het cultuurfonds weg te bezuinigen en om het mes te zetten in het budget voor de autoluwe binnenstad. Die investeringsagenda – waar de oppositie al jaren voor waarschuwt – slaat als een boomerang in het gezicht terug.

Waar zijn de scenario’s?

Afrondend voorzitter:

Het verbaast Partij Sleutelstad dat het college in de kaderbrief slechts één kant-en-klaar financieel pakket voorlegt aan de raad. Waarom worden er geen scenario’s voorgelegd aan de raad? En waar is de ambtelijke longlist met bezuinigings- en bijsturingsopties? Die zouden we voortaan toch krijgen als er wordt bezuinigd zodat we een integrale afweging kunnen maken over de financiën. Die longlist heb ik niet gezien.

Maar daar zal Partij Sleutelstad zich niet door laten tegenhouden: In de commissiedebatten komt Partij Sleutelstad met voorstellen om Leiden sociaal, betaalbaar en veilig te houden. En om de financiën weer onder controle te brengen. Te beginnen met het schrappen van de Leidse Ring Noord.

We kijken uit naar de debatten met de andere fracties en het college.

Dankuwel.