Datum: 10 november 2022  (Gemeenteraad)

Dank voorzitter.

2022 is voor veel Leidenaren een rampjaar. Een jaar waarin alles duurder is geworden.

• Voor het verwarmen van je woning ben je ten opzichte van enkele jaren terug honderden euro’s meer kwijt.
• Voor het hebben van een dak boven je hoofd betaal je de hoofdprijs of sta je bijna een decennium op een wachtlijst.
• En zelfs voor een boterham op de plank ben je sinds vorig jaar een derde duurder uit.[1]

Het is ongekend dat zoveel eerste levensbehoeften tegelijkertijd duurder worden.

Talloze Leidenaren halen daardoor alleen nog met moeite het einde van de maand. Of komen daar überhaupt niet meer uit. Middenstanders staan massaal op om omvallen.

Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting waarschuwde deze zomer dat één op de drie huishoudens worstelt om nog het einde van de maand te halen. Één op de drie. Dat gaat niet alleen om huishoudens met een laag inkomen, maar ook om middeninkomens. Zij zijn steeds vaker 70% van hun inkomen kwijt aan vaste lasten.

Sinds de zomer zijn er weliswaar verschillende rijksregelingen in het leven geroepen, maar het rijk blijft achter de feiten aan lopen. In veel gevallen beperkend tot minima, terwijl voor een veel grotere groep de problemen enorm zijn.

Partij Sleutelstad vindt dat in deze context de gemeente duidelijke keuzes moet maken. Als zoveel Leidenaren moeten besparen om het einde van de maand te halen, moet de gemeente ook scherp naar zichzelf kijken.

En om gelijk met de deur in huis te vallen: Dat zien we niet terug.

• Er worden tientallen miljoenen uitgetrokken voor verschillende zaken, maar niet voor isoleren en betaalbaar wonen.
• De gemeente steekt zich diep in de schulden om een investeringsagenda van 1 miljard uit te voeren, maar de bezuinigingen in het sociaal domein blijven in tact.
• De lokale lasten worden verhoogd om beleidsambities uit te voeren. En die lastenverzwaring wordt vooral op de schouders van lage- en middeninkomens gelegd.

Partij Sleutelstad is echter een constructieve partij. We reiken de raad en het college daarom acht voorstellen aan waarmee wel de juiste keuzes worden gemaakt.

Op de eerste plaats moet de verhoging van de afvalstoffen- en rioolheffing van tafel.

Terwijl zoveel Leidse huishoudens en ondernemers enorm moeten besparen om het einde van de maand te halen, kun je niet de rekening voor je politieke keuzes bij lage en middeninkomens neerleggen. Want dat zijn de Leidenaren die in de praktijk die rekening gaan betalen. Daarom dienen we samen met de VVD een amendement in om in ieder geval in 2023 een nullijn te hanteren voor de afvalstoffen- en rioolheffing. Geen verhoging van de lokale lasten tijdens een koopkrachtcrisis. Ook geen indexatie.

Daarbij wil ik er op wijzen dat met de huidige plannen de verpleegkundige, de buschauffeur en de vuilnisman relatief meer belasting moeten gaan betalen dan een CEO die een paar ton opstrijkt. Dat is toch niet eerlijk?

Partij Sleutelstad dient daarom ook een tweede voorstel in: Als we dan de lasten gaan verhogen, dan moeten zwaardere lasten op de sterkste schouders worden gelegd.

Via een motie verzoeken we het college om via een forensenbelasting niet-ingezeten met een tweede woning een extra belastingbijdrage te laten betalen. Met die inkomsten moet de afvalstoffen- en rioolheffing worden verlaagd. De sterkste schouders, de zwaarste lasten.

Daarnaast is een actieve inzet van de gemeente voor Leidenaren die het het zwaarst hebben nodig:

• Daarom willen we de collectieve zorgverzekering voor minima in ere herstellen. Door de eerdere bezuiniging zijn minima met zorgkosten gemiddeld 180 euro duurder uit. Die bezuiniging was in 2019 al pijnlijk, maar in de huidige koopkrachtcrisis staat hun bestaanszekerheid alleen maar meer onder druk. Samen met de SP dienen we daarom een amendement in om deze bezuiniging terug te draaien.
• Het voorstel van de ChristenUnie voor een extra bijdrage aan de Voedselbank steunen we eveneens van harte.

Dan de energiecrisis:

Als er iets de bestaanszekerheid van zoveel Leidenaren onder druk zet zijn het de enorme stijgingen van de energieprijzen. Partij Sleutelstad maakt zich hier grote zorgen om. Daarom dienen we een voorstel van D66 mede in om de bijzondere bijstand bij energiekosten te verbreden naar een grotere groep Leidenaren.

Een belangrijk voorstel, maar het blijft pleisters plakken. Waarbij bovendien nog steeds een grote groep Leidenaren niet bereikt wordt. Partij Sleutelstad wil een structurele oplossing voor energie-armoede. Daarin moeten we ambitieus zijn. Door massaal woningen te isoleren kunnen we Leidenaren aan een lagere energierekening helpen, zorgen we dat ze er ’s-Winters warmpjes bij zitten en verlagen we de uitstoot van CO2.

Amsterdam start binnenkort met een groots isolatie-offensief met gratis energiebespaarservice door speciaal opgezette isolatieteams, subsidieregelingen voor isoleren en ondersteuning van VvE’s.

De gemeente Leiden heeft het in de begroting ook over isoleren, maar heeft daar 0 euro voor uitgetrokken. Dat moet echt anders. Wij willen het Amsterdamse voorbeeld volgen en dienen daar een motie over in. Dat kost geld. Heel veel geld. Maar door keuzes te maken dat! Schrap het LRN-tracédeel Willem de Zwijgerlaan en steek de tientallen miljoenen die dat oplevert in isoleren. Dat asfalt kan nog decennia mee. Partij Sleutelstad investeert het Leids belastinggeld liever in een lagere energierekening dan in asfalt.

Partij Sleutelstad dient daarnaast twee voorstellen in voor de leefbaarheid van onze wijken:

• We dienen een motie in waarin we het college oproepen échte keuzes te maken voor de leefbaarheid van Transvaal. Deze staat erg onder druk. Dat ziet het college ook. Ze stelt een half miljoen beschikbaar om de leefbaarheid van die wijk te vergroten. Tegelijkertijd maakt het college juist beleidskeuzes die afbraak doen aan die leefbaarheid. Na eerst de bussen, nu de vestiging van het sociaal pension. Partij Sleutelstad vindt dat het niet allebei kan in Transvaal.
• Ook dienen we een motie in over de huisvesting van statushouders. Dit gebeurd nu voor 99% bij corporaties. Daarmee wordt deze verantwoordelijkheid bijna volledig gedragen door kwetsbare wijken en de meest kwetsbare groepen op de woningmarkt. Dat is verkeerd. Partij Sleutelstad wil dat deze verantwoordelijkheid eerlijker wordt verdeeld en dat particuliere verhuurders hun verantwoordelijkheid nemen.

Naast bestaanszekerheid is ook veiligheid voor Partij  Sleutelstad een zeer belangrijk onderwerp.

Maar ook juist een thema dat zorgen baart. Kijk maar eens terug naar het afgelopen jaar:

• Beschietingen in een woonwijk.
• Een handgranaat in een bedrijfspand.
• Samenscholingsverboden op schoolpleinen.
• Toenemende jeugdoverlast.
• Ondermijnende criminaliteit die de kop op steekt.

Het zijn zaken die je niet met Leiden associeert, maar toch is dit een greep uit wat er het afgelopen jaar is gebeurd.

Daarom hebben we deze begroting sterk ingezet op actieve inzet van de gemeente op veiligheid. Daarvoor hebben we twee voorstellen ingediend.

• Ten eerste €160.000,- voor het inzetten van BIBOB-onderzoeken tegen de ondermijnende criminaliteit. Hierdoor kunnen in 2024 en 2025 een groter aantal signalen van ondermijning worden opgepakt waarmee ondermijning de pas afgesneden kan worden.
• Ten tweede een verlenging van de Stedelijke Jeugdaanpak in de Stevenshof. De problemen rond jeugdoverlast blijven groot daar, zoals de afgelopen weken pijnlijk duidelijk werd. Voortzetting van de Stedelijke Jeugdaanpak is daarom onmisbaar.

Beiden zijn opgenomen in het verzamelamendement. We dienen ook de voorstellen van de VVD over het afromen van crimineel geld en over het tegengaan van straatintimidatie mede in.

Verder:

Samen met de PvdA dienen wij de motie, De 3 Octoberhal is ontzettend nodig, in.  Zoals al gezegd tijdens de commissievergadering, zien wij graag dat bij het kaderbesluit Sportpark de Mors, ook een scenario uit wordt gewerkt waarin de 3 Octoberhal behouden blijft en waarbij gekeken wordt naar een aantal zaken, waaronder de mogelijkheid om extra sport- en beweegaanbod of iets dergelijks te creëren voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar waar zij laagdrempelig, dus het liefst zonder entree, kunnen samenkomen.

Als gemeente Leiden hebben we daarnaast de plicht  veilige en fatsoenlijke onderwijshuisvesting te waarborgen voor onze Leidse kinderen. Daarom ondertekenen wij de motie van de VVD en de motie van D66 hieromtrent.

Ten slotte vinden wij het schokkend om wederom tot de conclusie te komen dat er door het college een ton wordt uitgegeven om aandacht te creëren voor het slavernijverleden. Waarschijnlijk wordt de helft tot driekwart, dus dan hebben we het over 75 duizend euro, uitgegeven aan een externe projectleider. Dit, terwijl er veel organisaties in de stad zijn die dit ons inziens veel beter en efficiënter kunnen uitvoeren.

Wij hebben de afgelopen jaren dit veel te vaak zien gebeuren. Dat externe projectmanagers tegen veel geld worden ingehuurd. We hebben hier meermaals een punt van gemaakt. Partij Sleutelstad wil  zorgvuldig met gemeenschapsgeld omgaan. En zouden daarom het college om een toezegging willen vragen om bij de volgende kaderbrief aandacht te besteden voor de nut en noodzaak van het veelvuldig inhuren van externe projectleiders, zeker voor projecten met een incidentele dekking.

In de tweede termijn zal ik ingaan op het verzamelamendement.

Tot zover. Dank.

[1] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ontbijt-is-steeds-duurder-terwijl-energieprijs-minder-snel-stijgt~bbe07fc4/