Regionale Energiestrategie 1.0: Partij Sleutelstad vraagt aandacht voor betaalbaarheid en burgerinspraak

De gemeenteraad heeft dinsdag de Regionale Energie Strategie 1.0 (RES) van Holland Rijnland (Leidse regio, Bollenstreek en Alphen aan den Rijn e.o.) vastgesteld. Fractievoorzitter Maarten Kersten heeft in voorbereiding met onze werkgroep Energietransitie acht voorstellen ingediend om te garanderen dat de RES betaalbaar, betrouwbaar, haalbaar, duurzaam en meetbaar is en dat burgers inspraak hebben in de energietransitie en daarover via een referendum ook het laatste woord over hebben.

Nederland is verdeeld in 25 RES-regio’s waarbij RES staat voor Regionale Energie Strategie. In iedere regio spreken gemeenten en provincie met elkaar af hoe zij vorm zullen geven aan de energietransitie. Leiden ligt in de regio Holland-Rijnland. De eerste versie van de RES is door het college ter goedkeuring aan de raad voorgelegd. Na deze versie zullen nieuwe versies volgen waarin de energietransitie steeds concreter en gedetailleerder vorm zal krijgen. Het doel is om in 2050 in onze regio klimaatneutraal te wonen, te werken en te consumeren.

De brede steun voor de Regionale Energie Strategie (RES) 1.0 tijdens de raad van 22 juni, alleen de SP stemde verdeeld, kan niet verhullen dat het enthousiasme voor de daarin gemaakte keuzes bepaald niet van de daken wordt geschreeuwd. Enkele weken eerder was dat ook al het geval bij het raadsvoorstel over de warmtelinQ+ die slechts onder door de raad afgedwongen aangescherpte voorwaarden de volgende stap in zijn ontwikkeling mag zetten.

Heeft de provincie Zuid-Holland de warmtelinQ+ recentelijk al moeten redden met een garantstelling van ruim 100 miljoen euro omdat de aan te haken gemeenten, heel veelzeggend, geen afnamegarantie willen geven aan de investeerders en exploitanten; bij de RES 1.0 heeft de provincie wederom zijn tanden laten zien door het groene hart, tegen de zin van de gemeenten, bij voorbaat te vrijwaren van de plaatsing van windmolens en de aanleg van zonneparken. Deze opstelling van de provincie is geheel in lijn met het vorig jaar door de raad aangenomen amendement van Partij Sleutelstad (PS) in de concept RES waarin het behoud van landschappelijke waarden in de energiestrategie is vastgelegd. Dat de Leidse raad het uitvechten van een bestuurlijk conflict met de provincie belangrijker vindt dan het behoud van groen en biodiversiteit waar het nota bene zelf mee heeft ingestemd, is zowel opmerkelijk als ontluisterend. Een motie van PS waarin de ingreep van de provincie juist wordt geprezen, haalde het dan ook niet.

Met de door onzekerheden omgeven aanleg van de warmtelinQ+ als ruggengraat van de energietransitie en het overal in de regio oplaaiende burgerprotest tegen de plaatsing van windmolens en de aanleg van zonneweides, is de energietransitie nog allesbehalve een gelopen race. Het wordt steeds meer partijen in de raad gelukkig duidelijk dat de energietransitie niet kan slagen zonder dat daar draagvlak voor is bij de bevolking. De door PS ingediende motie tot het instellen van een burgerforum kon dan ook rekenen op een ruime meerderheid. In diezelfde orde werd de motie van PS om voortaan woningeigenaren en huurders een plek aan de beleidstafel te geven, zelfs met algemene stemmen aanvaard. Helaas is het door PS voorgestelde (regiobrede) referendum over de energietransitie voor de raad dan weer een brug te ver. Maar niets staat de Leidenaren natuurlijk in de weg om straks zelf het initiatief te nemen en een referendum over de energietransitie af te dwingen.

Hoewel het gemeentebestuur voorlopig verder mag werken aan deze energiestrategie, zijn de zorgen van burgers over aantasting van de landschappelijke kwaliteiten van onze regio beslist nog niet weggenomen. Bij de volgende versie van de RES, 2.0, zullen de betaalbaarheid en de gevolgen van de energietransitie voor de portemonnee van de burgers aan de al bestaande zorgen worden toegevoegd. Dat vrijwel geen politicus nog gelooft dat de afgesproken budgettaire neutraliteit van de energietransitie een haalbare kaart is, belooft weinig goeds voor het toekomstige draagvlak. Al met al vormen de zorgen van burgers bij elkaar een explosief mengsel voor protest en verzet. Het is zeer de vraag of dit college van GL, PvdA en D66, dat al een niet al te beste reputatie heeft waar het luisteren naar burgers betreft, de energietransitie in goede banen kan leiden. Gelukkig zijn er in maart 2022 verkiezingen voor de gemeenteraad en heeft onze lijsttrekker Thijs Vos al aangekondigd dat PS hier een referendum over participatie en inspraak van zal maken.